در فضای مدیریت مراکز داده و اتاق‌های سرور، چیدمان رک نقشی کلیدی در عملکرد، ایمنی و پایداری زیرساخت‌های فناوری اطلاعات ایفا می‌کند. رک‌ها به‌عنوان سازه‌هایی استاندارد برای قرار‌دادن سرورها، سوییچ‌ها، تجهیزات ذخیره‌سازی، واحدهای توزیع برق (PDU)، تجهیزات امنیتی و شبکه‌ای مورد استفاده قرار می‌گیرند. یک چیدمان اصولی و حساب‌شده از رک در اتاق سرور می‌تواند به تهویه بهتر، سهولت در نگهداری، ایمنی فیزیکی و عملکرد بهینه تجهیزات منجر شود. همچنین انتخاب صحیح محل رک، ابعاد آن، نحوۀ توزیع وزن تجهیزات، خنک‌سازی مناسب، مدیریت کابل‌ها و جلوگیری از تراکم بیش‌ازحد دستگاه‌ها، همگی عواملی هستند که در بلندمدت به کاهش هزینه‌های عملیاتی، کاهش زمان‌های ازکارافتادگی و افزایش مقیاس‌پذیری زیرساخت کمک می‌کنند؛ بنابراین در ادامه ملاحظات چیدمان رک در اتاق سرور را به‌طور دقیق بررسی می‌کنیم. با ما همراه باشید.
| موضوع | توضیحات | نکات مهم |
|---|---|---|
| ابعاد و اندازه رک | تعیین ابعاد و ظرفیت موردنیاز، ارتفاع (واحد U)، عمق و عرض متناسب با تجهیزات، ظرفیت وزنی رک | انتخاب متناسب با تعداد و نوع تجهیزات، پیش‌بینی رشد آینده |
| محل قرارگیری رک | فاصله از منابع برق و شبکه، دسترسی آسان، جلوگیری از قرارگیری در نزدیکی پنجره‌ها و مناطق مرطوب | جریان هوای مناسب، ایمنی فیزیکی، کاهش پیچیدگی کابل‌کشی |
| تهویه و خنک‌سازی | استفاده از فن‌ها، الگوی راهروهای سرد و گرم، سیستم‌های تهویه مطبوع، حسگرهای پایش دما | حفظ دمای مطلوب (20-22 درجه سانتی‌گراد)، جلوگیری از گرمای بیش‌ازحد |
| توزیع وزن و ایمنی | نصب تجهیزات سنگین در پایین رک، مهار رک به کف یا دیوار، استفاده از ابزارهای مناسب برای جابه‌جایی تجهیزات | کاهش مرکز ثقل، جلوگیری از واژگونی، تضمین ایمنی |
| چیدمان تجهیزات | نصب تجهیزات سنگین در پایین، تجهیزات شبکه‌ای در وسط، ابزارهای سبک‌تر در بالا، فاصله‌های خالی برای جریان هوا، گروه‌بندی دستگاه‌های مشابه، ثبت اطلاعات دقیق | دسترسی آسان، نگهداری و عیب‌یابی ساده‌تر |
| مدیریت کابل‌ها | استفاده از سینی‌ها، برچسب‌گذاری کابل‌ها، تفکیک رنگی، پچ پنل‌ها و سوئیچ‌های اضافی | جلوگیری از درهم‌تنیدگی، دسترسی سریع، کاهش طول کابل‌ها |
| تأمین برق و UPS | واحدهای توزیع برق (PDU)، سیستم‌های UPS، مانیتورینگ مصرف برق، طراحی سیستم برق‌رسانی با ظرفیت مناسب | حفاظت در برابر قطعی برق و نوسانات ولتاژ، کنترل از راه دور |
| سیستم اعلام و اطفای حریق | سیستم‌های اطفای حریق گازی، حسگرهای دود، سیستم‌های هشداردهنده | ایمنی در برابر آتش‌سوزی، جلوگیری از خسارات مالی |
| پایش دما و شرایط محیطی | حسگرهای دما و رطوبت، سیستم‌های پایش پیشرفته، هشدارهای لازم | تشخیص نقاط داغ، کنترل شرایط غیرعادی |
| امنیت فیزیکی | رک‌های قفل‌دار، سیستم‌های کنترل تردد، دوربین‌های نظارتی، ثبت اطلاعات دسترسی | جلوگیری از دسترسی غیرمجاز، حفاظت از تجهیزات |
| مستندسازی و برنامه‌ریزی | ثبت جزئیات تجهیزات، کابل‌ها و فضای رک، پیش‌بینی رشد آینده، طراحی زیرساخت مقیاس‌پذیر، مستندسازی ظرفیت برق و پهنای باند | عیب‌یابی و ارتقا ساده‌تر، جلوگیری از تراکم بیش‌ازحد، مدیریت بهتر |
انتخاب ابعاد و اندازه رک
طبق گفته وب‌سایت پاناتل:
رک‌های شبکه که شامل انواع مختلفی از جمله رک‌های دیواری می‌شوند، به‌عنوان بخش جدایی‌ناپذیر از زیرساخت‌های فناوری اطلاعات (IT) به حساب می‌آیند؛ بنابراین نخستین گام در برنامه‌ریزی برای چیدمان رک، تعیین ابعاد و ظرفیت موردنیاز است.
براساس گفته وب‌سایت serverroomenvironments.co.uk:
ارتفاع رک بر حسب واحد “U” محاسبه می‌شود که هر 1U برابر 1.75 اینچ است. رک‌های رایج، ارتفاع‌هایی چون 42U دارند؛ اما با توجه به تعداد سرورها، تجهیزات شبکه‌ای، سامانه‌های ذخیره‌سازی و پیش‌بینی رشد آینده می‌توان از رک‌های بلندتر یا کوتاه‌تر استفاده کرد. علاوه‌بر ارتفاع، عمق و عرض رک نیز اهمیت زیادی دارد. عمق متداول رک‌ها معمولاً 600 یا 800 میلی‌متر است. برای تجهیزاتی که از نظر اندازه غیرمعمول هستند یا نیاز به فضای عقب برای مدیریت کابل دارند، انتخاب رک با عمق بیشتر ضروری خواهد بود. همچنین باید ظرفیت وزنی رک را با جمع‌زدن وزن همۀ سرورها، UPSها، سوئیچ‌ها و سایر دستگاه‌ها درنظر گرفت تا مطمئن شویم رک در طولانی‌مدت پایداری خود را حفظ خواهد کرد.
محل قرارگیری رک
در چیدمان رک در اتاق سرور، موقعیت مناسب رک شامل فاصله از منابع برق، نقاط اتصال شبکه و دسترسی آسان برای تعمیرات است؛ بنابراین باید از قرار‌دادن رک در نزدیکی پنجره‌ها، مناطق مرطوب یا پرگردوغبار باید خودداری شود. محیط اطراف رک باید امکان جریان هوای مناسب و ایمنی فیزیکی را فراهم کند. درعین‌حال، نزدیکی به منابع تغذیه برق و نقاط شبکه می‌تواند از پیچیدگی کابل‌کشی کاسته و هزینه‌ها را کاهش بدهد. البته در این زمینه باید به نوع رک هم توجه کنید که رک ایستاده است یا دیواری یا انواع دیگر.
تهویه و خنک‌سازی
تجهیزات درون رک‌ها گرما تولید می‌کنند؛ بنابراین گردش هوای مناسب و کنترل دما در چیدمان رک در اتاق سرور اهمیت زیادی دارد. استفاده از فن‌ها، الگوی راهروهای سرد و گرم و سیستم‌های تهویه مطبوع برای حفظ دمای مطلوب (20-22 درجه سانتی‌گراد) توصیه می‌شود. همچنین، طراحی رک‌ها به‌گونه‌ای است که هوای خنک از جلو وارد و هوای گرم از پشت خارج می‌شود. استفاده از حسگرهای پایش دما در رک‌ها نیز می‌تواند به شناسایی نقاط داغ و کنترل شرایط محیطی کمک کند.
توزیع وزن و ایمنی تجهیزات
سنگین‌ترین تجهیزات باید در پایین رک نصب شوند تا مرکز ثقل کاهش بیاید و از واژگونی رک جلوگیری شود. برای مناطق پرتردد یا رک‌های بلند، مهار رک به کف یا دیوار ضرورت دارد. هنگام جابه‌جایی تجهیزات سنگین، استفاده از ابزارهایی چون بالابر و چرخ‌دستی توصیه می‌شود تا ایمنی نیروی انسانی و تجهیزات تضمین شود.
چیدمان تجهیزات
دستگاه‌های سنگین مانند UPS و سرورها باید در پایین، تجهیزات شبکه‌ای در وسط و ابزارهای سبک‌تر در بالا نصب شوند. فاصله‌های خالی میان تجهیزات باعث بهبود جریان هوا و دسترسی آسان‌تر می‌شود. گروه‌بندی دستگاه‌های مشابه نیز نگهداری و عیب‌یابی را ساده‌تر می‌کند. ثبت اطلاعات دقیق هر تجهیز نظیر شماره سریال، محل نصب و نیازمندی‌های برقی و حرارتی در مستندات، مدیریت بهتر را تضمین می‌کند.
مدیریت کابل‌ها
سازماندهی کابل‌ها از درهم‌تنیدگی جلوگیری می‌کند و دسترسی سریع را ممکن می‌سازد. استفاده از سینی‌ها، برچسب‌گذاری دو سر کابل‌ها و تفکیک رنگی برای کابل‌های برق و شبکه از جمله راهکارهای کارآمد در چیدمان رک در اتاق سرور است. در صورت وجود چندین رک، استفاده از پچ پنل‌ها و نصب سوئیچ‌های اضافی می‌تواند طول کابل‌ها را کاهش داده و ارتباطات شبکه را بهبود ببخشد.
تأمین برق و UPS
تأمین برق پایدار از طریق واحدهای توزیع برق (PDU) و سیستم‌های UPS، تجهیزات را در برابر قطعی برق و نوسانات ولتاژ محافظت می‌کند. PDUهای هوشمند قابلیت مانیتورینگ مصرف برق و کنترل از راه دور را عرضه می‌کنند. همچنین، طراحی سیستم برق‌رسانی باید ظرفیت مدارهای الکتریکی و هماهنگی با تجهیزات را درنظر بگیرد.
سیستم اعلام و اطفای حریق
وجود سیستم‌های اطفای حریق گازی مانند FM200 و حسگرهای دود در رک‌ها، ایمنی تجهیزات در برابر آتش‌سوزی را تضمین می‌کند. این اقدامات از خسارات مالی و وقفه‌های طولانی جلوگیری می‌کنند. سیستم‌های هشداردهنده می‌توانند بلافاصله در صورت تشخیص دود یا گرمای غیرعادی اقدام کنند.
پایش دما و شرایط محیطی
حسگرهای دما و رطوبت نصب‌شده در رک‌ها به تشخیص نقاط داغ و شرایط غیرعادی کمک می‌کنند. سیستم‌های پایش پیشرفته، هشدارهای لازم را پیش‌از بروز آسیب نمایش می‌دهند. PDUها یا دستگاه‌های مانیتورینگ پیشرفته دارای درگاه‌هایی برای اتصال حسگرها هستند که وضعیت داخلی رک را بررسی می‌کنند.
امنیت فیزیکی
برای حفاظت از تجهیزات در چیدمان رک در اتاق سرور، رک‌ها باید قفل‌دار باشند و سیستم‌های کنترل تردد و دوربین‌های نظارتی برای ثبت ورود و خروج افراد نصب شوند. این تدابیر از دسترسی‌های غیرمجاز جلوگیری می‌کند. همچنین، ثبت اطلاعات افرادی که به رک دسترسی دارند از نظر انطباق با استانداردهای امنیت اطلاعات ضروری است.
مستندسازی و برنامه‌ریزی
ثبت جزئیات تجهیزات، کابل‌ها و فضای رک‌ها در مستندات یا نرم‌افزارهای مدیریت دارایی، فرایند عیب‌یابی و ارتقا را ساده‌تر می‌کند. پیش‌بینی رشد آینده و طراحی زیرساخت مقیاس‌پذیر از تراکم بیش‌ازحد جلوگیری می‌کند. همچنین، مستندسازی دقیق ظرفیت برق، پهنای باند و سایر منابع زیرساختی برای مدیریت بهتر در پروژه‌های آتی ضروری است.
سخن پایانی
چیدمان رک در اتاق سرور به‌صورت اصولی، کارایی، ایمنی و مقیاس‌پذیری زیرساخت‌های فناوری اطلاعات را تضمین می‌کند. با رعایت استانداردها و استفاده از تکنولوژی‌های پیشرفته، می‌توان هزینه‌های عملیاتی را کاهش داد و زیرساختی پایدار برای توسعه آینده ایجاد کرد. این اقدامات، دسترس‌پذیری بهتر و کاهش خطرات احتمالی را ممکن می‌سازد و به تحقق اهداف بلندمدت سازمان کمک می‌کند.
