امروزه برای پیشرفت هر کشوری باید زیر ساخت های آن کشور توسعه پیدا کنند، توسعه زیر ساخت های هر کشوری به شرکت های دانش بنیان هر کشوری بستگی دارد؛ شرکت های دانش بنیان بر اساس نیاز های جامعه ایجاد می‌شوند و هدف آن‌ها این است که در زمینه های مختلف باعث پیشرفت فناوری شوند. اما سوال اصلی که مطرح می‌شود این است دانش بنیان چیست و به چه شرکت هایی دانش بنیان گفته می‌شود.

شرکت های دانش بنیان شامل موسسه های خصوصی یا تعاونی هستند که برای افزایش علم و ثروت، توسعه اقتصادی بر پایه دانش و تحقق اهداف علمی و اقتصادی در راستای گسترش اختراع و نوآوری و در نهایت تجاری سازی نتایج تحقیق و توسعه در حوزه فناوری های برتر و با ارزش افزوده فراوان تشکیل می‌شود.

شرکت های دانش بنیان اهداف نظیر، ترغیب هیئت علمی دانشگاه ها، واحدپژوهش برای فعالیت های بیشتر در جهت رفع نیاز جامعه و امکان افزایش درامد اعضای هیئت علمی، تجاری سازی یافته های پژوهشی، افزایش درآمد اختصاصی دانشگاه ها و واحد های پژوهشی را دنبال می‌کنند که موضوع کلی فعالیت های شرکت های دانش بنیان را نیز شامل می‌شود.

ما انواع مختلفی از شرکت های دانش بنیان را داریم که هر کدام بنابر حوزه خودشان تخصص های مربوط به حوزه و همچنین کاربرد های متنوعی خواهند داشت امروزه دو دسته شرکت دانش بنیان داریم:

• شرکت هایی که فقط اعضای هیئت علمی مالک آن هستند. چنانچه سهام دانشگاه کمتر از ۵۰ درصد باشد، شرکت دانش بنیان شرکت خصوصی محسوب می‌شود که این شرکت باید طبق قانون تجارت عمل کند و در اداره ثبت شرکت ها، به طور رسمی ثبت شود و فعالیت خود را پس از ثبت شدن ادامه دهد.
• شرکت هایی که دولتی محسوب می‌شوند. در این شرکت ها سهام دانشگاه ۵۰ درصد یا بیشتر است و این شرکت ها لقب شرکت های دانش بنیان دولتی را می‌گیرند، مهم ترین اصل شرکت های دانش بنیان دولتی اصل خدمات علمی، فنی و تحقیقات می‌باشد.

شرکت های دانش بنیان همانند دیگر شرکت های موجود در دنیا دارای خصوصیات و ویژگی های عمومی و ویژگی های مختص به خود هستند، شرکت های دانش بنیان بنابر ماهیت متفاوت خود نسبت به دیگر شرکت ها محصولاتشان مقداری متفاوت خواهد بود که در ادامه به آن ها رسیدگی می‌کنیم و آن ها را بررسی می‌کنیم.

خصوصیات و ویژگی های شرکت های دانش بنیان

• شرکت های دانش بنیان اساسا کالا تولید نمی‌کنند.
• زمین یا ماشین آلات خاصی ندارند.
• در این شرکت ها همیشه افرادی وجود دارند که افراد با تجربه و تحصیلکرده هستند که اقدام به تولید اطلاعات می‌کنند
• اطلاعات تولیدی محصولات اصلی شرکت محسوب می‌شود و همین اطلاعات سبب درآمد زایی شرکت دانش بنیان می‌شود.

نکته ای که در خیلی از موارد وجود دارد این است که طرح های صنعتی و مالکیت معنوی محصولات همیشه از دغدغه های اصلی شرکت محسوب می‌شود که حفظ حقوق معنوی این اطلاعات، یکی از مهم ترین مسائل حقوقی در شرکت دانش بنیان می‌باشد زیرا این دارایی ها قابل لمس نمی‌باشند و کمتر وجود آن‌ها درک می‌شود اما ارزش آن‌ها بسیار فراتر می‌باشد.

مقاله پیشنهادی: کسب درآمد از خانه

همانطور که قبلا اشاره کردیم شرکت های دانش بنیان در زمینه های مختلفی فعالیت می‌کنند و تمامی موضوعاتی که شرکت های دانش بنیان در آن فعالیت دارند همگی به نحوی سود آور هستند و ارزش ریسک کردن و سرمایه گذاری را دارد، در ادامه به مواردی می‌پردازیم که زمینه فعالیت شرکت های دانش بنیان را شامل می‌شود:

• انجام تحقیقات کاربردی، این مورد بسیار گسترده است و حوزه های مختلفی را شامل می‌شود تحقیقات کاربردی می‌تواند در هر رشته ای باشد و امکان گسترش به صورت نامحدود را نیز دارا می‌باشد، تحقیقات کاربردی می‌تواند هزینه های بعدی شرکت را نیز کاهش دهد زیرا با انجام تحقیقات درست می‌توان از بسیاری از هزینه های اضافی و بیهوده جلوگیری کرد.
• ارائه خدمات تخصصی و مشاوره ای، ارائه خدمات تخصصی و مشاوره ای یکی دیگر از حوزه های مهم شرکت های دانش بنیان است که امروزه نیاز به آن بیش از پیش احساس می‌شود، زیرا امروزه مشاوره ی متخصص در جامعه ی کنونی به اندازه نیاز یافت نمی‌شود و یا مشاور های موجود تخصص لازمه را ندارند و نمی‌توانند که نیاز جامعه را به طور شایسته برطرف کنند.
• تولید محصولات یا فناوری، حوزه تولید محصولات پر درآمد ترین بخش شرکت های دانش بنیان می‌تواند باشد، شرکت های بزرگی مثل اپل و مایکروسافت در ابتدا شرکت های دانش بنیانی بوده اند که با ارائه محصولات کاربردی و محصولاتی که جامعه به آن نیاز داشته است توانسته اند بخشی از بازار را تصاحب کنند و شرکت خود را گسترش دهند. اگر امروزه شرکت های تازه تاسیس دانش بنیان بتوانند روی محصولاتی که نیاز جامعه است تمرکز کنند می‌توانند به درآمد های بالایی برسند و همچنین می‌توانند شرکت خود را گسترش دهند.
• انجام خدمات نظارتی بر تحقیقات پژوهشی و اجرایی و مشاوره ای ، این ویژگی شرکت های دانش بنیان سبب شده است که این شرکت ها در تمامی پروژه های تحقیقاتی حضور داشته باشند که این حضور می‌تواند به عنوان شرکت کننده در امور تحقیقاتی باشد یا اینکه می‌تواند به عنوان ناظر بر تحقیقات دیگر شرکت ها باشد، نظارت بر فعالیت دیگر شرکت ها یکی از مسئولیت های شرکت دانش بنیان است که می‌تواند باعث درامد زایی در این حوزه برای شرکت های دانش بنیان نیز بشود از طرفی با مشاوره دادن که قبلا نیز به آن اشاره کردیم نیز می‌توانند به کسب درآمد بالا برسند اما باید توجه شود که برای امر مشاوره نیازمند به مشاورین متخصص در این حوزه می‌باشد.
• ارائه خدمات توسعه کارآفرینی، تعدادی از افراد هیئت علمی دانشگاه یا دیگر اساتید معتبری که در خصوص کارآفرینی تجارب و آموزه های معتبر دارند و همچنین می‌توانند کارآفرینی را به صورت صحیح آموزش دهند می‌توانند توسط شرکت های دانش بنیان اقدام به ارائه خدمات توسعه کارآفرینی داشته باشند، این مورد برای کسانی که در ابتدای راه کسب و کار هستند بسیار مهم و ضروری می‌باشد و یکی از نیاز های اساسی افراد تازه کار به شمار می‌رود.
• ایجاد مراکز رشد و خدمات توسعه کسب و کار، مراکز رشد امروزه در دانشگاه ها دایر می‌شوند و دانشجویانی که به نحوی می‌توانند اقدام به تولید و کسب و کار کنند از این ویژگی ها استفاده می‌کنند مراکز رشد باعث کمک شایانی به دانشجویان مستعد می‌شود و تقریبا بیشتر موانع را از سر راه دانشجویان بر می‌دارد و به کمک شناخت افراد از مراکز رشد فرآیند ورود به بازار برای دانشجویان تا حدی راحت می‌شود.
• ارائه خدمات ورود کسب و کار به بازار بین المللی و جهانی شدن، برخی از شرکت های دانش بنیان و کار آفرینان به افق های دور دست می اندیشند و به دنبال ورود به بازار های بین المللی هستند که این موضوع رابطه مستقیمی با نوع شرکت و همچنین میزان تلاش و آگاهی از مشکلات راه دارد که با وجود متخصصین در حوزه ارائه خدمات ورود کسب و کار به بازار بین المللی این موضوع تا حدی راحتتر می‌شود.

تا اینجا با ویژگی ها و خدمات و بازار کار شرکت های دانش بنیان آشنا شدیم اما باید بدانیم واقعا به چه شرکت هایی دانش بنیان گفته می‌شود؟ آیا هر شرکتی که ویژگی های بالا را داشت دانش بنیان محسوب می‌شود؟ در ادامه با ویژگی های شرکت دانش بنیان آشنا خواهیم شد.

به چه شرکت هایی دانش بنیان گفته می‌شود؟

دو دسته شاخص اختصاصی و عمومی برای تشخیص شرکت های دانش بنیان وجود دارند، شرکت های متقاضی باید علاوه بر شاخص های عمومی، شرایط مشخص شده در یکی از سه دسته شاخص های اختصاصی را نیز احراز نماید.

شاخص های عمومی باید حداقل توسط دو سوم از اعضای هیات مدیره شرکت حداقل ۲ مورد از شاخص های عمومی را احراز کنند.

شاخص های عمومی

• حداقل دارای مدرک کارشناسی باشند.
• حداقل ۳ سال سابقه فعالیت کاری یا علمی در حوزه فعالیت شرکت و یا سابقه مدیریتی داشته باشند.
• دارای حداقل یک اختراع ثبت شده و ارزیابی شده داخلی یا یک اختراع بین المللی مرتبط با حوزه کاری شرکت داشته باشد.
• حداقل نیمی از درآمد شرکت در یک سال مالی گذشته شرکت، ناشی از فروش فناوری، کالا یا خدمات دانش بنیان (شامل خدمات تحقیق و توسعه و طراحی مهندسی مرتبط با فهرست کالا های دانش بنیان و خدمات تخصصی دانش بنیان آن شرکت از طریق قرارداد باشد.)

شاخص های اختصاصی

شرکت متقاضی باید علاوه بر دارا بودن شاخص عمومی، واجد کلیه شاخص های اختصاصی در یکی از دسته های آن باشد.

• شرکت های تولید کننده کالا های دانش بنیان
• شرکت باید تولید کننده کالا یا کالا های دانش بنیان مطابق فهرست کالا های دانش بنیان مصوب کاگروه باشد که در ۲ سال گذشته آن‌ها را در قالب کالا های جدید ارتقا یافته عرضه کرده است.

سخن پایانی

در پایان باید اشاره کنیم که شرکت های دانش بنیان، سیستم های نوپایی هستند که می‌توانند به اقتصاد و پیشرفت کشور کمک کننده باشند و باعث رشد و جهش اقتصادی کشور شوند. شرکت های دانش بنیان می‌توانند در حوزه های مختلفی وجود داشته باشند و باعث شکل گیری شغل های زیادی برای جوانان و دانشجو های کشور شوند.